Blog
Wat houdt de energiebesparingsplicht in?
De energiebesparingsplicht verplicht bedrijven en instellingen om energiebesparende maatregelen te nemen die zich binnen vijf jaar of minder terugverdienen. Deze verplichting is sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2024 vastgelegd in artikel 5.15 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en artikel 3.84 van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).
Deze plicht geldt voor bedrijven en gebouwen die jaarlijks meer dan 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m³ aardgas gebruiken. Als deze drempelwaarden worden overschreden, moeten organisaties verduurzamingsmaatregelen nemen die economisch rendabel zijn (terugverdientijd van 5 jaar of minder).
Wie is verantwoordelijk voor naleving?
De verantwoordelijkheid voor naleving kan in de praktijk complex zijn, vooral bij huur- en verhuursituaties. Zo zijn gebouweigenaren meestal verantwoordelijk voor gebouwgebonden maatregelen, zoals isolatie en dragen huurders doorgaans de
verantwoordelijkheid voor overige maatregelen, zoals energiezuinige verlichting.
Als in het gebouw milieubelastende activiteiten worden uitgevoerd door verschillende (rechts)personen, is in de regel de huurder aanspreekbaar. Huurder en verhuurder moeten dus afzonderlijk bepalen of een maatregel op hen van toepassing is. Soms kan dat voor beiden zijn.
Hoewel huurovereenkomsten hierover afspraken kunnen bevatten, bindt dat niet het bevoegd gezag. Beide partijen – zowel verhuurder als huurder – kunnen door toezichthouders worden aangesproken bij niet-naleving van de energiebesparingsplicht. Dit maakt het cruciaal om duidelijke afspraken vast te leggen in contracten, inclusief wie verantwoordelijk is voor eventuele boetes of kosten bij handhaving.
Wat betekent dit voor ondernemers?
Voor ondernemers is het cruciaal om proactief aan de slag te gaan met energiebesparing. Zij kunnen gebruikmaken van de Erkende Maatregelenlijst (EML). Deze EML is opgenomen in artikel 4.14 lid 1 en 5.29 lid 1 van de Omgevingsregeling. De EML maakt het op een makkelijke en praktische manier mogelijk om te voldoen aan de energiebesparingsplicht. Als een maatregel op de lijst staat, wordt doorgaans aangenomen dat deze binnen 5 jaar terug te verdienen is, tenzij een bedrijf anders kan aantonen. In plaats van een erkende maatregel mag wel een alternatieve maatregel genomen worden. Dit volgt uit de artikelen 5.15 lid 4 van het Bal, 3.84 lid 5 van het Bbl en 4.14 en 5.29 van de Omgevingsregeling.
Het negeren van de energiebesparingsplicht kan leiden tot handhavingsmaatregelen. Hier zijn enkele praktische stappen voor het nemen van energiebesparingsmaatregelen:
1. Breng uw situatie in kaart: controleer of uw organisatie onder de energiebesparingsplicht valt. Gebruik hierbij de drempelwaarden en de Erkende Maatregelenlijst als uitgangspunt.
2. Maak duidelijke afspraken in huurcontracten: bij huur- en verhuursituaties is het essentieel om vast te leggen wie verantwoordelijk is voor welke maatregelen. Dit voorkomt misverstanden en financiële conflicten bij eventuele handhavingsacties.
3. Implementeer kosteneffectieve maatregelen: investeer in energiebesparende maatregelen met een korte terugverdientijd. Dit verlaagt niet alleen het risico op boetes, maar kan ook structurele kostenbesparingen opleveren.
4. Bereid u voor op inspecties: zorg dat u een helder overzicht heeft van de genomen maatregelen en dat u deze kunt documenteren. Dit kan eventuele discussies met toezichthouders voorkomen.
De energiebesparingsplicht is niet alleen een wettelijke verplichting; het biedt ook kansen voor bedrijven. Door tijdig actie te ondernemen, kunnen ondernemers niet alleen bijdragen aan een duurzamere samenleving, maar ook hun eigen energiekosten verlagen en een voorsprong nemen op concurrenten.
Handhaving: waarom ondernemers nu extra alert moeten zijn
De afgelopen jaren bleef de handhaving van de energiebesparingsplicht achter door
capaciteitsproblemen bij toezichthouders. Maar hier komt verandering in. Met het
‘Ontwerpbesluit Datadeling Netbeheerders’ wordt de informatiepositie van toezichthouders aanzienlijk versterkt. Bij behandeling van de Energiewet in de Tweede Kamer is een amendement aangenomen dat inhoudt dat netbeheerders energiegebruiksgegevens moeten verstrekken aan toezichthouders. Hierdoor wordt het eenvoudiger om bedrijven te identificeren die niet aan hun verplichtingen voldoen.
Als een bedrijf een energiebesparende maatregel neemt met een terugverdientijd langer dan 5 jaar, dan is dat een positieve stap, maar het is niet noodzakelijk om te voldoen aan de energiebesparingsplicht. Het bedrijf voldoet aan de wettelijke verplichting als alle maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder zijn genomen.
Daarnaast zijn er signalen dat gemeenten en andere bevoegde gezagen steeds meer inspecties uitvoeren. De verwachting is dat de handhaving in de komende jaren substantieel zal toenemen. Ondernemers die hun verplichtingen niet nakomen, lopen risico’s op handhavingsmaatregelen.
