Beëindigen partneralimentatie door wangedrag

Uit de wet volgt dat de rechter gedurende een echtscheidingsprocedure of erna een uitkering tot levensonderhoud (partneralimentatie) kan toekennen. De rechter kan een alimentatieverplichting echter ook weer beëindigen of een verzoek tot partneralimentatie afwijzen indien de alimentatiegerechtigde zich “zodanig grievend jegens de ex-partner heeft gedragen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat hij/zij van de ex-partner partneralimentatie ontvangt”. Bij minder schokkend gedrag kan de alimentatieverplichting gematigd worden. 

Een verzoek tot beëindiging of matiging van de alimentatieverplichting door wangedrag wordt door rechters terughoudend behandeld. Een beëindiging of matiging kan namelijk niet meer worden teruggedraaid. 

Niet iedere vorm van wangedrag is voldoende om de alimentatieverplichting te matigen of te beëindigen. Welk gedrag is dan ‘erg genoeg’ om een alimentatieverplichting te matigen of te beëindigen?

Allereerst wordt gekeken naar de omstandigheden van het geval. Iedere situatie is namelijk anders. Er wordt gekeken naar de duur van het huwelijk, of er kinderen uit het huwelijk zijn geboren en in hoeverre het gedrag van de alimentatiegerechtigde impact heeft gehad op het leven van de alimentatieplichtige, de eventuele kinderen en verdere sociale omgeving van de alimentatieplichtige. 

Naarmate de duur van het huwelijk langer is geweest en/of uit het huwelijk kinderen zijn geboren, worden de eisen zwaarder en wordt het dus moeilijker de alimentatieverplichting te matigen of te beëindigen. 

Daarnaast moet er rekening mee worden gehouden dat een echtscheiding in het algemeen gepaard gaat met de nodige emoties en vaak ook ruzies. Door de gemoedstoestand kunnen ruzies ontstaan die zich onder normale omstandigheden niet zouden voordoen. Daarom leidt niet iedere vorm van wangedrag tot een matiging of beëindiging van de alimentatieverplichting. 

Hieronder zal ik een aantal voorbeelden geven van situaties waarin de rechter heeft bepaald dat de alimentatiegerechtigde zich zodanig grievend jegens de alimentatieplichtige heeft gedragen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaard is dat hij/zij nog partneralimentatie ontvangt. 

Valse beschuldigingen 
In 2019 oordeelde het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch dat gedragingen van een vrouw dermate grievend voor een man zijn of zijn geweest dat redelijkerwijs niet van hem kan worden verwacht bij te dragen in haar levensonderhoud. De vrouw beschuldigde de man van huiselijk (psychisch) geweld, alcoholmisbruik, kindermishandeling, kinderontvoering en seksueel misbruik van de kinderen. De vrouw heeft deze valse informatie met verschillende instanties gedeeld. Het Gerechtshof is van oordeel dat deze geuite (onbewezen) beschuldigingen de gebruikelijke strijd na een echtscheiding ver te buiten gaan. 

Vreemdgaan
Laat ik vooropstellen dat vreemdgaan op zichzelf genomen niet voldoende is om een alimentatieverplichting te beëindigen of te matigen. Toch zijn er omstandigheden waarin vreemdgaan tot een beëindiging van de alimentatieverplichting kan leiden. Het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch overwoog in 2010 dat vast was komen te staan dat de kinderen die tijdens het huwelijk waren geboren, niet van de man zijn. Het Gerechtshof rekende het de vrouw zwaar aan dat zij de man geruime tijd in de waan heeft gelaten dat hij de biologische vader van de kinderen is. Het Gerechtshof vond dit dermate grievend dat het verzoek van de vrouw tot partneralimentatie is afgewezen.

Geweld
De Rechtbank Gelderland heeft in 2023 een verzoek van een man tot partneralimentatie afgewezen, omdat hij zich zodanig had misdragen dat niet van zijn ex-partner (de vrouw) kon worden verlangd dat zij financieel bijdraagt in zijn levensonderhoud. In deze zaak was vast komen te staan dat de man de vrouw in hun gezamenlijke woning met een mes in haar borststreek en arm heeft gestoken. Als gevolg daarvan heeft zij een klaplong, een scheur in haar nierschors en meerdere steek- en snijwonden opgelopen. De nog jonge kinderen van de echtgenoten waren bij dit incident aanwezig. Het schokkende effect van het incident op de vrouw én de kinderen weegt de rechtbank zwaarder dan de objectieve factoren als de duur van het huwelijk en de leeftijd van de kinderen. 

Belastende informatie op social media 
In een procedure bij het Gerechtshof Amsterdam in 2023 verzocht een vrouw partneralimentatie. De man stelde zich op het standpunt dat hij en de kinderen zodanig door het gedrag van de vrouw zijn beschadigd, dat dit redelijkerwijs niet van hem kan worden verlangd. Door de gedragingen van de vrouw tijdens het huwelijk is bij zowel de man als de kinderen een posttraumatische stressstoornis gediagnostiseerd. Hierdoor kan de man niet meer in zijn ondernemingen werken. Sinds de vrouw de woning heeft verlaten zoekt zij regelmatig contact met de man en de kinderen en staat zij regelmatig onaangekondigd bij hen voor de deur. Zij is zelfs voor de deur in een bakfiets gaan slapen. Ook verstuurt de vrouw tientallen e-mails per dag met belastende informatie over de man aan instanties, kranten en tv-programma’s en deelt zij deze informatie op social media. 

Het Gerechtshof is van oordeel dat de vrouw met haar gedrag jegens de man en de kinderen de grenzen van het toelaatbare in vergaande mate heeft overschreden. De man is blijvend beschadigd geraakt en komt niet aan traumaverwerking toe, omdat hij nog altijd met het gedrag van de vrouw geconfronteerd wordt. Van de man kan niet worden verlangd dat hij financieel bijdraagt in het levensonderhoud van de vrouw. 

Samenvattend
Zoals aangegeven leidt echter niet ieder wangedrag tot een beëindiging of matiging van de alimentatieverplichting. 

Op 11 juni van dit jaar oordeelde het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden nog dat de door de vrouw gestelde gedragingen van de man waarbij hij - zo stelt de vrouw - haar valselijk beschuldigt en niet meewerkt aan contactherstel tussen haar en de kinderen onvoldoende waren om tot de conclusie te komen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaard is dat de man van de vrouw alimentatie verlangt. Daarbij neemt het Gerechtshof in aanmerking dat partijen nog steeds in een strijd zijn verwikkeld over de gevolgen van hun echtscheiding. 

Het antwoord op de vraag welk gedrag ‘erg genoeg’ is om een alimentatieverplichting te laten beëindigen of matigen is dus erg afhankelijk van de omstandigheden. Sommige gedragingen worden gezien als onderdeel van de echtscheidingsstrijd, terwijl andere gedragingen die grens overschrijden. 

Heeft u vragen over kwesties die gerelateerd zijn aan partneralimentatie, echtscheiding of een andere familierechtelijke kwestie? Neem dan contact op met mr. E. (Esther) Poppe (epoppe@avdw.ml) of mr. F. (Femke) Hoogeveen (fhoogeveen@avdw.nl). Wij helpen u graag verder.