Blog
Genderneutrale registratie in de registers van de burgerlijke stand
Er komt – op verschillende vlakken – steeds meer aandacht voor genderneutraliteit. Wat is genderneutraliteit nu precies? De Dikke van Dale omschrijft genderneutraliteit als volgt: “geen onderscheid makend tussen de seksen en de daaraan toegeschreven eigenschappen, gedragingen en voorkeuren”.
Ter gelegenheid van ieders geboorte wordt in Nederland een geboorteakte opgemaakt. Op deze geboorteakte wordt het geslacht van de geboren baby vermeld. Op dit moment biedt de Nederlandse wet slechts de mogelijkheid het mannelijke of het vrouwelijke geslacht op te nemen op de geboorteakte. Indien het geslacht niet kan worden vastgesteld, dan wordt dit op de geboorteakte als zodanig vermeld. Hoe zit het als iemand graag als genderneutraal zou worden geregistreerd? Ik bespreek in dit kader graag de volgende zaak: Hoge Raad 4 maart 2022, ECLI:NL:HR:2022:336.
In 2021 is door verzoeker bij de rechtbank Den Haag het verzoek ingediend tot een genderneutrale registratie in de registers van de burgerlijke stand. In de geboorteakte van verzoeker wordt het mannelijke geslacht vermeld, maar verzoeker voelt zich geen man. Verzoeker voelt zich non-binair en identificeert zich ongeveer 60% als man en 40% als vrouw. Zo presenteert verzoeker zich ook zo in het maatschappelijk verkeer. Verzoeker heeft bewust niet gekozen voor een medische transitie. Op dit moment ondervindt verzoeker hinder in het maatschappelijk verkeer van de geslachtsregistratie, onder andere bij het tonen van diens paspoort. In het paspoort van verzoeker is het mannelijke geslacht opgenomen en deze genderaanduiding stemt niet overeen met de genderbeleving van verzoeker. Voor verzoeker is het belangrijk om erkend te worden als non-binair en de juridische situatie in overeenstemming te brengen met diens sociale en dagelijkse werkelijkheid.
De rechtbank Den Haag heeft zich genoodzaakt gezien over dit onderwerp zogenoemde prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad. Een prejudiciële vraag is een rechtsvraag (van een lagere rechter) aan de Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, over de uitleg van een rechtsregel. Daaraan kan behoefte bestaan als de Hoge Raad hierover niet eerder heeft beslist. Het gaat om vragen die zich voordoen in een concrete zaak die bij een rechtbank of gerechtshof in behandeling is.
De vragen van de rechtbank Den Haag aan de Hoge Raad luiden als volgt: “Heeft de rechter bij de huidige stand van de wetgeving, gegeven de voormelde maatschappelijke en juridische ontwikkelingen en gelet op de afwachtende opstelling van de wetgever, op grond van het bepaalde in artikel 8 EVRM (recht op respect voor het privéleven) de ruimte om op verzoek van een non-binaire persoon tot toewijzing van een verzoek te komen dat leidt tot een genderneutrale registratie in de registers van de burgerlijke stand? Of gaat dit (nog steeds) de rechtsvormende taak van de rechter te buiten?”
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat zij op dit moment geen antwoord kan geven op de prejudiciële vragen van de rechtbank Den Haag. De Hoge Raad verwijst daarbij naar de recente politieke ontwikkelingen omtrent dit onderwerp, zoals het door Tweede Kamerlid Van Ginneken op 30 november 2021 ingediende amendement*. Dit amendement strekt ertoe de registratie van de ‘X’ als geslachtsaanduiding voor non-binaire mensen zonder tussenkomst van de rechter mogelijk te maken. Op dit moment biedt de Nederlandse wet weliswaar (nog) geen mogelijkheid tot opname van een non-binaire geslachtsaanduiding in de geboorteakte, maar het onderwerp heeft inmiddels hernieuwde aandacht gekregen van de wetgever. Nadere ontwikkelingen op dit punt dienen te worden afgewacht, waardoor beantwoording van de prejudiciële vragen de rechtsvormende taak van de Hoge Raad (in dit stadium) te buiten gaat. De Hoge Raad wijst de rechtbank er wel op dat zij de mogelijkheid heeft het verzoek aan te houden, in afwachting van eventuele nieuwe wetgeving op dit punt.
Nieuwe wetgeving op het gebied van genderneutrale registratie in de registers van de burgerlijke stand lijkt aanstaande. Klik hier voor het door Van Ginneken ingediende amendement.
* een amendement is een voorstel van één of meer Tweede Kamerleden tot wijziging van een wetsvoorstel.
