Blog
Achtergrond
Onlangs hebben wij onderzoek verricht naar de toepassing van de cumulatiegrond in de praktijk. De cumulatiegrond, geïntroduceerd in 2020 met de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab), biedt de mogelijkheid om tot ontbinding van een arbeidsovereenkomst over te gaan als sprake is van een combinatie van omstandigheden uit verschillende ontslaggronden.
De cijfers: een overzicht
Het rechtspraakonderzoek omvatte 53 uitspraken, waarvan 47 van kantonrechters en zes van gerechtshoven. Van de 53 uitspraken die zijn onderzocht, is een ontbindingsverzoek op de cumulatiegrond:
- twaalf keer toegewezen;
- zeventien keer afgewezen vanwege onvoldoende onderbouwing door de werkgever; en
- één keer toegewezen onder ambtshalve aanvulling van de cumulatiegrond (nota bene in een uitspraak waarin wij de werkgever bijstonden).
Van de twaalf toegewezen ontbindingsverzoeken op de cumulatiegrond:
- werd elf keer succesvol gecombineerd met omstandigheden gelegen in de g-grond, waarvan liefst zeven keer met omstandigheden uit de d-grond (aldus de meest succesvolle combinatie), vier keer met (onder meer) de e-grond en twee keer met de h-grond;
- lag herplaatsing zeven keer in ieder geval niet in de rede. Vijf keer werd niet getoetst aan de herplaatsingsverplichting; en
- werd de cumulatievergoeding elf keer toegewezen.
Het onderbouwingsdilemma
Een interessant punt is de onderbouwing van de cumulatiegrond. In de rechtspraak zien we opvallend veel afwijzingen van ontbindingsverzoeken vanwege een ontoereikende onderbouwing van de cumulatiegrond. De rechtsliteratuur betoogt vooral dat de verplichting om de cumulatiegrond (te) gedetailleerd te onderbouwen onwenselijk is. Dit zou namelijk leiden tot praktische onuitvoerbaarheid. Een spagaat tussen de opvattingen in de rechtspraak en rechtsliteratuur.
Het samenspel van omstandigheden
De toetsing van de cumulatiegrond heeft een interessante ontwikkeling doorgemaakt. De wetgever gaf ruimte voor interpretatie, wat leidde tot evolutie in de rechtspraak. Eerst hanteerde men de eis van minstens één (bijna) geheel voldragen ontslaggrond. Dit stuitte op tegenspraak in de rechtsliteratuur. Vervolgens ontstond het (kortstondige) criterium dat voor een voldragen cumulatiegrond sprake diende te zijn van minstens één ontslaggrond met een 'zodanige substantie'. Ten slotte kwam in een latere ontwikkeling het criterium naar voren dat van een voldragen cumulatiegrond sprake is wanneer de combinatie van omstandigheden uit twee of meer van de andere in artikel 7:669 lid 3 BW genoemde gronden zodanig is dat van de werkgever in redelijkheid niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Deze ontwikkeling toont de invloed van inbreng vanuit de rechtsliteratuur op de rechtspraak, wat mogelijk is gemaakt door de wetgever (die van de cumulatiegrond in zekere zin een open norm heeft gemaakt).
Herplaatsing en de cumulatievergoeding
De herplaatsingsverplichting, volgens de wet ‘gewoon’ van toepassing bij een geslaagd ontbindingsverzoek op de cumulatiegrond, blijft een discussiepunt voor wat betreft cumulatie met omstandigheden gelegen in de e-grond. De herplaatsingsverplichting geldt immers niet bij ontbinding op de e-grond. Ons inziens geldt de herplaatsingsverplichting onverminderd bij een combinatie van omstandigheden gelegen in de e-grond, tenzij het verwijtbaar handelen hieraan in de weg staat.
De cumulatievergoeding, een toegekende vergoeding bij een succesvol ontbindingsverzoek, blijkt variabel in hoogte. Acht keer werd de maximale vergoeding toegekend, driemaal de helft van de vergoeding. Ondernemers moeten bij het inschatten van deze vergoeding rekening houden met factoren als een aangeboden verbetertraject, duur van het dienstverband en de mate van verwijtbaarheid. Wat ons betreft, neemt de rechter bij de hoogte van de cumulatievergoeding tevens in acht in hoeverre herplaatsing al dan niet mogelijk is.
Ambtshalve aanvulling: een uitzondering
Sommige juristen beschouwen de ontslaggronden als rechtsfeiten, terwijl anderen ze als rechtsgronden beschouwen. Dit is van belang in het kader van de ambtshalve aanvulling van de ontslaggronden. Toevalligerwijs heeft ons kantoor een belangrijke bijdrage geleverd aan de beslechting van deze discussie.
In een zeldzame uitspraak, waarin ons kantoor de werkgever bijstond, vulde de rechter eerst de h-grond ambtshalve aan om vervolgens de cumulatiegrond ambtshalve aan te vullen vanwege een cumulatie van omstandigheden gelegen in (aldus) de h-grond en de g-grond.
De discussie in de rechtsliteratuur over de aard van de ontslaggronden is een interessante, maar de praktijk lijkt ruimte te bieden voor ambtshalve aanvulling.
Conclusie: navigeren met wijsheid
Als ondernemer in dit arbeidsrechtelijke landschap is het van essentieel belang om bewust te zijn van deze statistieken en juridische valkuilen. Het onderbouwen van ontbindingsverzoeken vraagt om aandacht en het strategisch kiezen van de juiste combinatie van gronden kan doorslaggevend zijn. Houd rekening met variabelen zoals herplaatsing en de cumulatievergoeding, en blijf op de hoogte van juridische ontwikkelingen.
Een doordachte juridische strategie, gekoppeld aan actuele kennis, stelt ondernemers in staat om succesvol te navigeren door de uitdagingen van de cumulatiegrond. Wij wijzen u graag de weg!
