Omgangsrecht tussen grootouders en kleinkinderen

Bestaat een recht omgang tussen grootouders en kleinkinderen?

Op grond van de wet heeft een kind recht op omgang met degene die in een nauwe persoonlijke betrekking tot hem staat. Een grootouder heeft dus recht op omgang met een kleinkind als de grootouder kan aantonen dat hij in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat.

Het enkele feit dat een grootouder een familierechtelijke band met het kind heeft is in beginsel niet voldoende voor het bestaan van een nauwe persoonlijke betrekking. Er moeten bijkomende omstandigheden zijn waaruit de nauwe persoonlijke betrekking blijkt. Voor een nauwe persoonlijke betrekking moet de grootouder bijvoorbeeld meer dan het gebruikelijke contact met een kleinkind hebben gehad. Dit kan het geval zijn indien de grootouders een deel van de zorg van het kind op zich hebben genomen, of het kind een periode bij de grootouders heeft gewoond.

Toch worden aan het stellen van de bijkomstige omstandigheden minder strengere eisen gesteld aan grootouders. Er wordt vaak aangenomen dat een kind er in het algemeen baat bij heeft om met zijn naaste familie (hechte) banden te hebben. In de rechtspraak is de afgelopen jaren een verandering zichtbaar waarin de nauwe persoonlijke betrekking sneller wordt aangenomen. Toch gaan rechters hier nog verschillend mee om.

Totdat een nieuwe wet in werking is getreden zal de rechtbank bij een verzoek tot omgang door een grootouder eerst moeten beoordelen of de grootouder in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat.

Belangenafweging van de rechtbank

Als de rechtbank oordeelt dat sprake is van een nauwe persoonlijke betrekking wordt door de rechtbank naar de inhoud van het verzoek gekeken.

De rechtbank kijkt bij de inhoudelijke beoordeling van het verzoek naar de belangen van de grootouders enerzijds en de belangen van het kind en eventueel de ouders van het kind anderzijds. Vervolgens weegt de rechtbank deze belangen tegen elkaar af.

Het kan voor een kind emotioneel (te) zwaar zijn om contact met grootouders te hebben terwijl zijn ouders daar niet achterstaan. Indien dit een te grote belasting voor het kind oplevert en omgang daardoor niet in het belang van het kind is, kan de rechtbank oordelen dat er -ondanks het bestaan van een nauwe persoonlijke betrekking- geen omgangsregeling wordt vastgesteld.

Wetsvoorstel

Er is een wetsvoorstel ingediend om het verzoeken van omgang met een kleinkind voor grootouders makkelijker te maken. Indien de wet daadwerkelijk wordt aangepast zal aan de wet worden toegevoegd dat een grootouder die in familierechtelijke betrekking tot het kind staat, wordt vermoed in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind te staan.

De eerste hobbel van het ‘recht op omgang’ wordt hierdoor makkelijker gemaakt. Een grootouder hoeft niet meer eerst aannemelijk te maken dat er sprake is van een nauwe persoonlijke betrekking, maar dit wordt aangenomen op basis van het feit dat de grootouder in een familierechtelijke betrekking tot het kind staat.

De tweede hobbel blijft wel bestaan. Ook bij een wettelijk recht op omgang kan de rechtbank dit recht in het belang van het kind ontzeggen. De rechter ontzegt het recht op omgang slechts indien omgang ernstig nadeel zou opleveren voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind, de grootouder kennelijk ongeschikt of kennelijk niet in staat moet worden geacht tot omgang, het kind dat 12 jaar of ouder is bij zijn verhoor ernstige bezwaren tegen omgang met de grootouder heeft doen blijken of omgang anderszins in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind.

Ook in het geval de nieuwe wet in werking zal treden kan de rechtbank een verzoek tot omgang tussen een grootouder en een kind dus afwijzen in verband met zwaarwegende belangen van het kind.

Heeft u vragen over kwesties die gerelateerd zijn aan omgang met een kleinkind, omgang in het algemeen of een andere familierechtelijke kwestie? Neem dan contact op met mr. E. (Esther) Poppe (epoppe@avdw.ml) of mr. F. (Femke) Hoogeveen (fhoogeveen@avdw.nl). Wij helpen u graag verder.