Participatie onder de Omgevingswet

Verplicht of niet?
Als u als ondernemer een aanvraag om een vergunning indient, moet u bij de aanvraag aangeven of er aan participatie is gedaan. Het antwoord kan dus ook zijn dat daar géén sprake van is geweest. De overheid betrekt deze informatie bij het nemen van een beslissing op de aanvraag.

Dat betekent niet dat een aanvraag automatisch wordt afgewezen omdat er geen participatietraject is geweest. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat het een aanvraag betreft met zulke beperkte gevolgen dat participatie niet voor de hand lag, of dat goed is uitgelegd waarom participatie in dat specifieke geval niet nodig was.

Het bieden van de mogelijkheid tot participatie wordt natuurlijk wel aanbevolen, onder meer omdat het leidt tot meer draagvlak en (daardoor) een snellere procedure. Een goed participatietraject zou ook dure en langlopende rechtszaken kunnen voorkomen. Dat is natuurlijk gunstig voor alle betrokkenen!

Hieronder delen wij enkele praktische tips voor ondernemers bij het organiseren van of deelnemen aan een participatietraject. Deze tips gelden dus bij de aanvraag om een vergunning en voor het leveren van inspraak binnen een participatietraject. Ook besteden we natuurlijk aandacht aan het belang van duurzaamheid in het kader van participatie.

Een goede voorbereiding is echt het halve werk

• Een goede voorbereiding zorgt voor duurzame oplossingen en relaties. Niemand heeft belang bij een voortslepende procedure waarover maar geen duidelijkheid komt. Zeker bij het maken van investeringsbeslissingen is het zaak dat alle belangen voldoende zijn meegewogen, zodat de risico’s zoveel mogelijk worden beperkt. Bepaal daarom vooraf wat er van de participatie wordt verwacht. In welk geval kan tevreden worden teruggeblikt op een participatietraject?
• Aan welke belangen moet aandacht worden besteed? Kijk daarbij niet alleen naar het ultieme doel (bijvoorbeeld het verkrijgen van een vergunning), maar besteed ook aandacht aan het proces. Op welke punten hoopt u op constructieve feedback op uw plan? Welke waarborgen heeft u nodig als u zich juist zorgen maakt om een voorgenomen project?
• Vaak geldt dat uw verhaal voor uzelf heel helder is, of dat nu gaat om een project waar u als initiatiefnemer heel enthousiast over bent, of een plan van de buurman waar u zich totaal niet in kan vinden. Voor uw gesprekspartner is het van belang dat u uw standpunten helder uiteenzet. Een samenvatting van een beperkte omvang leest voor iedereen prettiger dan een ingewikkeld en lang stuk. Een online tool als ChatGPT kan u helpen om uw verhaal in te korten. Ondersteun uw standpunt zo mogelijk ook met beeldmateriaal, zodat het onderwerp meer gaat leven.

Participatietrajecten bieden kansen

• Voor het vinden van duurzame oplossingen is een constructieve houding vereist. Een goede fysieke leefomgeving is voor ons allemaal van belang. Zie het participatietraject daarom niet als een “moetje”, of juist als een bij voorbaat gelopen race. In overleg is vaak meer mogelijk dan men soms denkt!
• Ga juist over de heikele punten actief het gesprek aan. Het aanhoren van diverse meningen helpt namelijk bij de uiteindelijke keuze voor een bepaalde strategie en tot een heldere onderbouwing daarvan. Ook het aanhoren van argumenten waarmee u het níet eens bent, zorgt juist voor een duidelijkere visie (wat wil ik wel en wat wil ik juist niet?) en helpt bij het maken van strategische keuzes.
• Het liefst zijn de reacties zo concreet en praktisch mogelijk. Houd daar dus rekening mee bij de formulering van vragen en bij het geven van reacties. Formuleer vragen en reacties ook op een wijze dat de aandacht uitgaat naar oplossingen, in plaats van naar het enkel signaleren van problemen. Daarbij is de gedachte van belang: wat is ervoor nodig om partijen nader tot elkaar te laten komen? Als met die gedachte in het achterhoofd vragen worden opgesteld, wordt de kans op constructieve antwoorden het grootst.

Duurzaamheid, creativiteit en innovativiteit

• Als u een plan heeft, bedenk dan zeker wat de meest duurzame wijze is om dat plan te realiseren. Soms vraagt dat om een extra investering, maar deze kan zich op termijn uitbetalen of juist geld opleveren. Bij duurzame projecten en ontwikkelingen is namelijk heel veel ruimte voor innovatieve ideeën, waardoor meer of andere mogelijkheden ontstaan voor uw bedrijfsvoering. Duurzame en innovatieve ideeën worden doorgaans meer gesteund dan achterhaalde projecten die niet bijdragen aan de doelstellingen van de Omgevingswet.
• Bent u zelf niet zo creatief, weet dan dat er voldoende mensen, bedrijven en instanties zijn die bereid zijn om mee te denken over duurzame(re) oplossingen. Maak dan ook gebruik van uw bestaande connecties, informeer ernaar bij uw gemeente, plaats een berichtje op LinkedIn of benader ons bij Adriaanse van der Weel om u in contact te brengen met dergelijke partijen.
• Er zijn heel veel verschillende manieren waarop in participatie kan worden voorzien. Denk aan (online) vragenlijsten, (informele) ontmoetingsmomenten of het tonen van een plan via virtual reality brillen. De mogelijkheden zijn eindeloos. Houd in gedachten dat niets voor meer betrokkenheid zal zorgen dan om proactief te laten zien hoe een project er daadwerkelijk uit zal komen te zien.
• Tot slot is het goed om er bewust van te zijn dat een participatietraject per definitie de ruimte biedt aan uiteenlopende meningen. Dit kan ertoe leiden dat andere punten naar voren worden gebracht dan waar vooraf rekening mee werd gehouden. Schrik daar niet van, maar sta juist open voor andere, creatieve en duurzame ideeën of oplossingen. Het kan ook zomaar voorkomen dat een probleem wordt benoemd dat u over het hoofd heeft gezien, of waarvan u dacht dat het in de praktijk wel mee zou vallen. Dan is het maar goed dat dit probleem tijdens de participatiefase naar voren komt, want dan kan het nog worden opgelost!

Bij Adriaanse van der Weel denken wij uiteraard graag met u mee als het gaat om het vormgeven van participatietrajecten en/of het geven van reacties op participatiemogelijkheden!