Nieuwsbrief voor overheden
Zoals ook in onze vorige nieuwsbrief onder de aandacht werd gebracht beginnen verstoringen van de openbare orde steeds vaker online. Hierbij kan gedacht worden aan de avondklokrellen en de boerenprotesten.
De burgemeester had aan de jongen een last onder dwangsom opgelegd, omdat hij een leidende rol zou hebben gespeeld bij het oproepen tot ordeverstoring en tot gewelddadige confrontaties met de politie. Hij had een bericht geplaatst in een groepschat op Telegram, waarin hij anderen opriep om in opstand te komen en vuurwerk mee te nemen. Aan de jongen werd een dwangsom opgelegd van € 2.500,-. Wanneer hij weer zou oproepen om in Utrecht de orde te verstoren moest hij dit bedrag betalen.
Volgens de burgemeester overtrad de jongen artikel 2:2, eerste lid, onder g van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van de gemeente Utrecht. Dit artikel houdt een verbod in om op een openbare plaats op enigerlei wijze door uitdagend gedragen aanleiding te geven tot wanordelijkheden. Niet de plaats waar het gedrag wordt geuit was volgens de burgemeester doorslaggevend, maar de plaats waar het gedrag zich op richt. Volgens de burgemeester blijkt dit uit de term ‘op enigerlei wijze’ in artikel 2:2, eerste lid, van de APV, waaruit kan worden afgeleid dat hiermee ook wordt gedoeld op de digitale wereld. Verder was de burgemeester van oordeel dat een groepschat op Telegram een ‘openbare plaats’ is in de zin van de APV. De groepschat is namelijk voor iedereen toegankelijk.
De 17-jarige jongen was het niet eens met de burgemeester en stapte naar de rechter. Hij stelde dat de burgemeester niet bevoegd was om een last onder dwangsom op te leggen. De term ‘openbare plaats’ maakt duidelijk dat het moet gaan om een gedrag in een fysieke ruimte in de openlucht en niet op uitlatingen in een groepschat op Telegram. Telegram is een communicatiemiddel en is geen openbare plaats.
De bestuursrechter gaf de jongen gelijk en heeft het beroep gegrond verklaard. De rechtbank stelde daarbij voorop dat met een ‘openbare plaats’ een fysieke plaats is bedoeld. Volgens artikel 1:1, onder b, van de APV wordt onder ‘openbare plaats’ in de zin van de APV verstaan: “een voor publiek toegankelijk plaats, waaronder de weg begrepen.” Volgens de toelichting gaat het om fysieke plekken, zoals pleinen, parken, stoepen, etc. De groepschat op Telegram is openbaar, maar het is geen plaats in de zin van de APV die binnen de bevoegdheden van de burgemeester valt. De uitleg van de APV door de burgemeester werd door de rechtbank niet gevolgd. Uit de bewoording ‘op enigerlei wijze’ kon niet worden afgeleid dat het wanordelijke gedrag ook digitaal zou kunnen plaatsvinden.
Ten slotte heeft de rechtbank vastgesteld dat de uitleg van de APV zoals door de burgemeester werd gedaan, leidt tot een beperking van de vrijheid van meningsuiting, zoals in artikel 7, derde lid, van de Grondwet is vastgelegd.
De jongen heeft het verbod in artikel 2:2, eerste lid, onder g, van de APV niet overtreden. De burgemeester was daarom niet bevoegd een last onder dwangsom op te leggen.
Rb Midden-Nederland 3 februari 2023, www.rechtspraak.nl: ECLI:NL:RBMNE:2023:375
Door Anneloes Kester
