Wijziging alimentatie met terugwerkende kracht

Wijziging alimentatie met terugwerkende kracht

Soms benaderen cliënten mij met de vraag of alimentatie over het verleden nog (met terugwerkende kracht) kan worden gewijzigd. De daling van hun salaris of winst uit onderneming is immers al enkele maanden geleden intreden of hun ex-partner is juist enkele maanden geleden al meer gaan verdienen. 

In deze blog leg ik uit of wijziging van alimentatie met terugwerkende kracht mogelijk is. 

In het algemeen geldt het uitgangspunt: onderneem snel actie als sprake is van een wijziging van omstandigheden die van invloed is op de hoogte van de alimentatie. Rechters zijn over het algemeen namelijk terughoudend met wijziging van kinder- en/of partneralimentatie over een periode in het verleden. Rechters hebben veel vrijheid bij het vaststellen van de ingangsdatum van de wijziging. Rechtbanken houden vaak de datum van hun uitspraak aan of de datum van indiening van het verzoekschrift, omdat de andere partij in ieder geval vanaf dat moment rekening behoorde te houden met de wijziging. De praktijk wijst echter uit dat er twee situaties te onderscheiden zijn, die door rechters verschillend worden beoordeeld, namelijk:
1.    een verzoek tot verlaging van de kinder- en/of partneralimentatie zoals ingediend door de alimentatieplichtige; 
2.    een verzoek tot verhoging van de kinder- en/of partneralimentatie zoals ingediend door de alimentatiegerechtigde. 

Ik bespreek beide situaties hieronder. 

Situatie 1: verlaging met terugwerkende kracht
De Hoge Raad heeft in 2020 zijn vaste rechtspraak herhaald en geoordeeld dat van de mogelijkheid tot het wijzigen van een eerder vastgestelde bijdrage in levensonderhoud met terugwerkende kracht behoedzaam gebruikt moet worden gemaakt (ECLI:NL:HR:2020:1081). Dit heeft met name te maken met de mogelijke ingrijpende gevolgen. Een verlaging van de alimentatie met terugwerkende kracht kan een terugbetalingsverplichting met zich meebrengen. De ervaring leert echter dat de ontvangen alimentatie vaak al is uitgegeven. Een terugbetalingsverplichting kan dus financiële problemen aan de zijde van de alimentatiegerechtigde veroorzaken.

Er zijn echter situaties denkbaar waarin verlaging van de alimentatie met terugwerkende kracht en een daaraan verbonden terugbetalingsverplichting wel redelijk wordt geacht. Dit is bijvoorbeeld het geval in de volgende zaak, die in februari van dit jaar door de rechtbank Oost-Brabant werd behandeld. Deze uitspraak werd in juni gepubliceerd (klik hier voor de uitspraak). 

De door vader te betalen kinderalimentatie voor kind A (bij moeder X) diende naar beneden worden bijgesteld na de geboorte van kind B (bij moeder Y). Vader moet zijn financiële draagkracht nu namelijk over twee kinderen verdelen. Moeder X wilde - ook al was zij op de hoogte van de geboorte van kind B - met deze wijziging van de alimentatie niet instemmen. De rechter oordeelde in februari 2022 dat de alimentatie met terugwerkende kracht per 1 mei 2021 moest worden verlaagd en dat moeder X het grootste gedeelte van de door haar (bovenmatig) ontvangen alimentatie aan vader terug diende te betalen.

Een verlaging van de kinderalimentatie met terugwerkende kracht is derhalve mogelijk. Echter, de drempel hiervoor ligt hoog. 

Situatie 2: verhoging met terugwerkende kracht
Indien het een verzoek betreft tot verhoging van de onderhoudsbijdrage met terugwerkende kracht, dan geldt in beginsel ook dat hiermee terughoudend moet worden omgesprongen. Echter, omdat aan een verhoging met terugwerkende geen ‘terugbetalingsrisico’ van reeds ontvangen alimentatie kleeft, wordt hiermee in sommige gevallen soepeler omgegaan. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn indien de alimentatieplichtige (per brief) al voor indiening van het verzoekschrift is gewezen op de gewijzigde omstandigheden en er al expliciet aanspraak is gemaakt op een verhoging van de onderhoudsbijdrage. In dat geval kan namelijk beargumenteerd worden dat de alimentatieplichtige vanaf het moment van bezorging van de brief rekening had kunnen houden te houden met de wijziging.

Tot slot
Vermoedt u dat sprake is van een wijziging van omstandigheden die moet leiden tot een verhoging of juist verlaging van de maandelijkse onderhoudsbijdrage? Wacht dan niet te lang en schakel een van onze advocaten in. Neem contact met ons op via 0118 – 65 60 60, ohuisman@avdw.nl of epoppe@avdw.nl. Wij helpen u graag verder op weg met deskundig advies.