Nieuwsbrief voor overheden
Onder het toenmalige hoofdstuk 12 van de CAR-UWO zijn in het lokale overleg van vele gemeenten regelingen tot stand gekomen met betrekking tot extra verlof. Dit kon de toekenning van bovenwettelijk verlof of de aanwijzing van verplichte roostervrije dagen betreffen, maar ook bijvoorbeeld seniorenregelingen voor slechts een deel van het personeel. Na de normalisering per 1 januari 2020 is deze praktijk voortgezet onder hoofdstuk 12 van de cao Gemeenten. De verschillen tussen gemeenten waren in sommige gevallen echter aanzienlijk, hetgeen de cao-partijen ertoe heeft gebracht het bovenwettelijke verlof te harmoniseren in de cao per 1 januari 2023.
De gemeente Veldhoven kende een regeling waarbij oudere werknemers op voltijdbasis in aanmerking kwamen voor 0,5 uur arbeidstijdverkorting per dag. De regeling werd aangeduid als ‘recuperatieregeling’.
De Ondernemingsraad van de gemeente Veldhoven heeft de kantonrechter verzocht voor recht te verklaren dat deze bestaande regeling niet in strijd is met de cao Gemeenten zoals die per 1 januari 2023 luidt, de gemeente te gelasten om de regeling voort te zetten en de gevolgen van de afschaffing te herstellen.
De kantonrechter stelt de Ondernemingsraad op alle punten in het ongelijk. De rechter start met aan te geven dat de cao Gemeenten moet worden uitgelegd op de wijze die voor cao’s gangbaar is (de zgn. ‘cao-norm’). Deze houdt in dat de cao Gemeenten moet worden uitgelegd aan de hand van de tekst van de cao en de daarbij behorende bijlagen, maar niet met gebruikmaking van het onderliggende principeakkoord van de cao-partijen en het COP-advies van de Werkgroep Verlof & Vitaliteit. Wel dient rekening te worden gehouden met de systematiek van de cao en de aannemelijkheid van de rechtsgevolgen van de verschillende interpretaties.
Vervolgens gaat de rechter in op het karakter van de cao Gemeenten, en wat hieruit voort vloeit. Deze cao heeft een zgn. standaardkarakter, zodat een aanvulling op de cao taalkundig moet worden aangemerkt als afwijking als de aanvulling een onderwerp betreft dat in de cao al geregeld is. In de cao Gemeenten volgt uit de definitie van ‘vakantie’ dat de geboden vrije tijd tot doel heeft dat de werknemer van de arbeid recupereert. De zgn. recuperatieregeling van de gemeente Veldhoven moet naar het oordeel van de kantonrechter dus worden gezien als vakantieregeling. De recuperatieregeling is niet te beschouwen als een duurzame inzetbaarheidsmaatregel, ook al was deze regeling destijds mogelijk wel zo bedoeld. Uit de systematiek van de cao Gemeenten volgt verder, zo oordeelt de kantonrechter, dat het lokaal overleg niet is bedoeld om lokale verlofregelingen te behouden die in strijd zijn met de verlofharmonisatie die per 1 januari 2023 is doorgevoerd. De gevolgen van de intrekking van de recuperatieregeling mogen voor de individuele werknemer van de gemeente Veldhoven naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet onaanvaardbaar zijn. De gemeente Veldhoven hanteert echter overgangsbeleid voor de betrokken werknemers, zodat van dergelijke onaanvaardbaarheid geen sprake is. Het overgangsbeleid doet er naar het oordeel van de kantonrechter niet aan af dat de gemeente Veldhoven als werkgever gerechtigd was om ook zonder overleg met de Ondernemingsraad tot intrekking van de recuperatieregeling te besluiten.
Kantonrechter van de Rb. Oost-Brabant 14 juli 2023, www.rechtspraak.nl; ECLI:NL:RBOBR:2023:3585
Door Bas de Moor
